نشست «جامعهشناسی آثار مستند ناصر تقوایی» در نوزدهمین جشنواره «سینماحقیقت» برگزار شد.
به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از ستاد خبری جشنواره، نشست «جامعهشناسی آثار مستند ناصر تقوایی» با حضور مهناز رونقی و مهرداد عربستانی از مدرسان دانشگاه روز شنبه ۲۲ آذر در پردیس سینمایی ملت و در چهارمین روز از برگزاری نوزدهمین جشنواره «سینماحقیقت» برگزار شد.
این نشست با میزبانی امیرکاظمیاصل برگزار شد. وی در ابتدای جلسه، بهعنوان مقدمهای برای آغاز بحث به معرفی ناصر تقوایی پرداخت و گفت: ناصر تقوایی در حوزه عکاسی استعداد قابل توجهی داشت و در سینما از ابراهیم گلستان آموخت. او با حضور در سازمان رادیو و تلویزیون ملی ایران، ساخت آثار مستند خود را آغاز کرد و این آثار را در تاریخ سینمای مستند ایران به ثبت رساند. تقوایی فعالیت سینمایی خود را با نخستین فیلم سینماییاش «آرامش در حضور دیگران» آغاز کرد و در مجموع شش فیلم سینمایی، پیش و پس از انقلاب اسلامی، کارگردانی کرد. اکنون و در آستانه شصتمین روز از فقدان این سینماگر بزرگ، به بررسی آثار مستند ناصر تقوایی میپردازیم.
چند صفحه پژوهش مردمنگارانه در قالب یک فیلم
در ادامه، عربستانی با اشاره به امکان بررسی آثار تقوایی از منظر انسانشناسی گفت: آثار ایشان را میتوان با نگاهی انسانشناسانه تحلیل کرد. تقوایی نگاه اجتماعی دقیق و ریزبینانهای نسبت به جامعه داشت و از نوعی بصیرت انسانشناسی برخوردار بود.
عربستانی در پاسخ به درخواست گرداننده نشست برای تشریح دستهبندی آثار تقوایی اظهار کرد: فیلمهای مستند ناصر تقوایی را میتوان در سه دسته کلی طبقهبندی کرد؛ دسته نخست، آثاری هستند که به مردمنگاری میپردازند و تلاش میکنند پدیدهها را از منظر معنا و تفسیری که برای مردم دارند، بررسی کنند؛ اینکه یک رفتار یا مناسک در نگاه مردم چه معنا و مفهومی پیدا میکند. دسته دوم، آثاری هستند که توجه ویژهای به بستر اجتماعی دارند و با نگاهی جامعهشناسانه به تحلیل مناسک و رفتارها میپردازند و برای آنها تبیین ارائه میدهند؛ نگاهی که برای انسانشناسان اهمیت ویژهای دارد.
وی ادامه داد: دسته سوم نیز آثاری هستند که به زندگی روزمره با نگاهی کاملا اجتماعی میپردازند. این آثار همگی از نوعی بینش و بصیرت ویژه برخوردارند. علاوه بر دقت در به تصویر کشیدن آداب و رسوم، یکی دیگر از ویژگیهای آثار تقوایی، ایجاز و اختصار آنهاست. فیلمهای او بهنوعی چند صفحه پژوهش مردمنگارانه را در زمانی کوتاه به مخاطب ارائه میدهند.
نشان دادن آغاز و پایان و بازگشت به زندگی روزمره
عربستانی درباره ویژگی شاخص آثار تقوایی گفت: تقوایی به دنبال کشف معناست و برای همین در فیلمهایش از نریشنهای طولانی و دقیق استفاده میکند. برخی مفاهیم انتزاعی را نمیتوان صرفا با تصویر نشان داد اما نریشنهای او این مفاهیم را بهطور کامل منتقل میکنند. نریشن در آثار تقوایی معنا پیدا میکند و مخاطب با شنیدن آن، داستان و مفهوم را درک میکند. یکی از ویژگیهای مهم کار او این است که فیلم را در نقطه اوج به پایان میرساند.
وی ادامه داد: در بسیاری از آثار او، اوج مناسک با رقص، عروسی یا آئینهای جمعی همراه است و پس از آن، فیلم به زندگی عادی بازمیگردد. نشان دادن آغاز و پایان و بازگشت به زندگی روزمره، از عناصر مهمی است که در آثار تقوایی بهوضوح دیده میشود. شخصیتهای فیلمهای او اغلب انسانهای عادی و معمولی هستند که در لحظهای به اوج میرسند اما پس از شور و هیجان مراسم، دوباره به زندگی آرام و گاه راکد خود بازمیگردند؛ زندگیای که اغلب متعلق به اقشار فرودست جامعه است.
فکر عمیق، ذهن پیچیده و بیان غنی
در ادامه نشست، میزبان به جملهای از ناصر تقوایی اشاره کرد که گفته بود: «فیلمهای غلطی که حرفی برای گفتن دارند، بهتر از فیلمهای خوبی هستند که حرفی برای گفتن ندارند». وی سپس پرسید: به نظر شما آثار تقوایی چه حرفی برای گفتن دارند؟
مهناز رونقی در پاسخ بیان کرد: آنچه آثار داستانی و مستند ناصر تقوایی را از بسیاری آثار دیگر متمایز میکند، فکر عمیق، ذهن پیچیده و بیان غنی اوست. آثار مستند او نیز بهشدت متمایز هستند و میتوان گفت دراماتیکترین شکل سینمای مستند را در کارهای تقوایی میبینیم. تفاوت میان آثار متقدم و متأخر او نشاندهنده تغییرات فرمی و ذهنی در مسیر کاری اوست.
رونقی در پاسخ به پرسشی درباره شکلگیری درام در مستندهای تقوایی توضیح داد: وقتی از سینمای مستند صحبت میکنیم، با گونههایی مانند مستند گزارشی یا مستند روایی مواجه هستیم اما آثار ناصر تقوایی از گزارشگری صرف عبور میکنند و به روایت میرسند. راوی در آثار او حضوری متفاوت دارد؛ راوی در فاصلهای مناسب ایستاده، در کنار سوژه قرار دارد اما اشراف کامل به موضوع دارد.
وی افزود: از منظر زیباییشناسی، آثار تقوایی بسیار هنرمندانه هستند اما فراتر از فرم، از حیث محتوای جامعهشناختی، مردمشناسی و زیباییشناسی نیز حرفی برای گفتن دارند. آثار او را نمیتوان تنها از یک بُعد بررسی کرد.
رونقی عنوان کرد: اگر از منظر جامعهشناسی هنر به آثار تقوایی نگاه کنیم، میبینیم که بسیاری از آنها قابلیت تبدیل شدن به سند جامعهشناختی را دارند. تقوایی هنرمندی مؤلف است که از یک خاستگاه مشخص برخاسته و توانسته آن فضا را به جهانبینی و نگرش تبدیل کند و در قالب یک زیستبوم به مخاطب ارائه دهد. از این رو، آثار او آثاری دستاول هستند و ظرفیت انجام پژوهشهای گسترده جامعهشناختی را دارند.
در ادامه، میزبان نشست پرسید که آیا میان آثار مستند و سینمایی ناصر تقوایی پیوندی وجود دارد؟
رونقی پاسخ داد: کاملاً. اگر تقوایی مستند نمیساخت، فیلمهای داستانیاش به این پختگی نمیرسیدند. میان آثار او پیوندی عمیق وجود دارد و ارتباط میان ادبیات و سینمای او بسیار پررنگ است. مجموعه این آثار بود که ناصر تقوایی را ساخت و به بلوغ رساند.
مهرداد عربستانی در پاسخ به پرسشی درباره ورود نگاه مؤلف به آثار مستند تقوایی، گفت: در برخی فیلمها مداخله آگاهانه دیده میشود و برخی صحنهها برنامهریزی شدهاند، اما با وجود این، حقیقتی از دل واقعیت بیرون کشیده میشود. تقوایی از لایههای سطحی عبور میکند و به انگیزههای پنهان انسانها میپردازد؛ انگیزههایی که بسیاری از افراد خود نیز از آنها آگاه نیستند. این نگاه، یکی از وجوه حقیقت در آثار اوست. منطق پنهانی در کارهای تقوایی وجود دارد و نزدیک شدن به انسانها و کشف انگیزههای آنها از ویژگیهای شاخص آثار اوست.
در بخش دیگری از نشست، موضوع «مستندهای جنوب» در آثار تقوایی مطرح شد.
عربستانی در اینباره گفت: جنوبی بودن تقوایی بیتأثیر نیست. او رکود و سکون زندگی در جنوب را نشان میدهد و پدیدههایی را به تصویر میکشد که از دل این سکون بیرون میآیند. تعارض میان سکون و شور مناسک، شاخصه اصلی آثار اوست.
رونقی نیز در همین راستا تصریح کرد: حقیقتِ جنوب در آثار تقوایی فضایی وهمآلود را به تصویر میکشد؛ فضایی تلخ اما شاعرانه. آثار او پارادوکسیکالاند؛ در عین سنگینی و وهم، نوعی رهایی و نرمی در آنها وجود دارد. نوعی نیستی و انهدام در آثار او دیده میشود که با هستی و زندگی گره خورده است. موسیقی، صدا، سکوت و مونتاژ جذاب، در کنار متنی با نگاه انتقادی فرهنگی و اجتماعی، اثری خلق میکند که مخاطب را میخکوب میکند.
وی افزود: قاببندی در آثار تقوایی بسیار شاخص است؛ بهگونهای که بسیاری از قابها یادآور نقاشی هستند. در آثار او، تکنیک در خدمت بیان هنری قرار میگیرد و تصویر، ادبیات، هنر و محتوا بهطور همزمان همپوشانی دارند.
«باد جن» یکی از جدیترین اسناد درباره فرهنگ عامه
در ادامه نشست، مستند «باد جن» مورد بحث قرار گرفت.
عربستانی این مستند را اثری جهانشمول از نظر ساختار و محتوا دانست و گفت: «باد جن» حتی پس از گذشت نیم قرن همچنان تازگی و کارایی دارد. در این اثر، کسانی که معمولاً دیده نمیشوند، به مرکز توجه تبدیل میشوند. نگاه اجتماعی و انتقادی در باورهای به تصویر کشیدهشده در این فیلم کاملاً مشهود است.
رونقی نیز با اشاره به این مستند بیان کرد: «باد جن» یکی از جدیترین اسناد مستند درباره فرهنگ عامه است. نمیتوان بهسادگی آن را خرافه نامید. همانطور که در ادبیات آمریکای لاتین از رئالیسم جادویی صحبت میکنیم، جنوب ایران نیز واجد نوعی رئالیسم جادویی است و این قصهها بخشی از فرهنگ مردم آن منطقه بوده و هست. صدای احمد شاملو در این فیلم نقش مهمی در فضاسازی دارد.
وی در پایان عنوان کرد: صدای باد و دریا در ابتدای فیلم، تصاویر فضاهای خالی، ویرانهها، گلدانهای شکسته و گورستان، تا رسیدن به زنی که مردم را برای مراسم فرا میخواند، همگی در خدمت فضاسازیاند. در جریان مراسم، صدای دهل بالا و پایین میرود و مناسک فرهنگ عامه به شکلی اجتماعی تفسیر میشود؛ تلاشی برای تغییر بخت ناموفق در مواجهه با شرایط زندگی و اقلیمی. بحث تقدیر و سرنوشت نیز بهوضوح در این فیلم قابل مشاهده است و مجموعهای از زیست مردم را به تصویر میکشد.
نوزدهمین جشنواره بینالمللی «سینماحقیقت» به دبیری محمد حمیدیمقدم از ۱۹ تا ۲۵ آذر در پردیس سینمایی ملت در حال برگزاری است.
کد خبر 6688366 
ندا زنگینه
-
اعلام برنامه نشستهای تخصصی جشنواره «سینماحقیقت»
-
کرگدنها تنها سفر میکنند، روایتی از دنیای سید علی میرفتاح
-
نکوداشتی برای هنرمند مولف ایران؛ معاصر بودن امتیاز آثار تقوایی است
-
هنرمندان را به نفع خود مصادره نکنید؛ تقوایی و کاسبی زلال بودند
-
چند پیام تسلیت برای ناصر تقوایی؛ هنرمندی که شرافتش معیار است!
-
استاندار بوشهر: ظرفیت جوانان استفاده میشود
-
اوحدی: شهدا حتی در عالم معنا نسبت به خانواده خود دغدغه دارند
-
حضور پررنگ بانوان خراسان جنوبی با روحیه بسیجی در علم و ورزش
-
تقوایی آئین، هویت و حقیقت را به روایت مستند تبدیل کرد
-
اعزام کاروان راهیان نور ویژه دانش آموزان شاهرودی
-
نقشه جامع علمی بهروز شد؛ تاکید بر فناوری در آیین نامه ارتقای اساتید
-
فراخوان چهارمین مهرواره هوای نو اعلام شد
-
فراخوان یازدهمین جشنواره روستاها و عشایر دوستدار کتاب منتشر شد
-
«قهوه تلخ» در راه تولید یک بازی ویدیویی
-
درگیری دریایی چین و فیلیپین در دریای جنوبی چین
-
اولین باران پاییزی در بندرعباس آغاز شد
-
بارش باران پاییزی در رودان
-
شدت باران بامدادی در نقاط مختلف هرمزگان
-
پسماندِ «روی» در زنجان؛ از زخم کهنه بر محیط زیست تا گنج پرمناقشه
-
ادعای منابع صهیونیست: اسرائیل، واشنگتن را پس از ترور رائد سعد مطلع کرد
-
حریق سینمای قدیمی ایران در خیابان لاله زار+ فیلم
-
جزئیات حمله به نظامیان آمریکایی در سوریه به روایت وال استریت ژورنال
-
بارش باران در میناب آغاز شد
-
۲ کشته در جریان تیراندازی در یک دانشگاه آمریکا؛ واکنش متناقض ترامپ
-
اعتراضات سراسری در ونزوئلا علیه اقدامات آمریکا در منطقه کارائیب
-
روزنامههای ورزشی یکشنبه ۲۳ آذر ۱۴۰۴
-
روزنامههای اقتصادی یکشنبه ۲۳ آذر ۱۴۰۴
-
روزنامههای صبح یکشنبه ۲۳ آذر ۱۴۰۴
-
روزنامههای ورزشی شنبه ۲۲ آذر ۱۴۰۴
-
روزنامههای اقتصادی شنبه ۲۲ آذر ۱۴۰۴
- تعمیر کامپیوتر تهران
- ایمپلنت دندان
- استعلام شرکت با کد ملی
- آلپاری
- تبلیغات گوگل ادز
- فروش خودرو کارکرده
- خرید دستگاه تصفیه آب
- تبلیغ در گوگل
- چاپ کارت ویزیت
- سرور اچ پی
- تور شفق قطبی اقساطی
- خرید دام زنده
- مهرینو
- تهران تایمز
- روزنامه آگاه
